سامانه پيام رساني مالي ملي«سپام» راه‌اندازی شد

دکتر بهمنی‌:راه‌اندازی«سپام» نقطه عطفي در نظام بانکداري الکترونيکي کشور است

دکتر بهمنی‌:راه‌اندازی«سپام» نقطه عطفي در نظام بانکداري الکترونيکي کشور است

روز يکشنبه 4/4/91 مقارن با اعياد ولادت سيدالشهدا و حضرت ابوالفضل العباس (ع) سامانه پيام رساني مالي الکترونيکي«سپام» توسط رييس کل محترم بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران با حضور اعضاي هيات عامل ،مديران عامل بانکها و مديران ارشد بانک مرکزي افتتاح شد. در خصوص اثرات راه اندازي اين سامانه با رييس کل محترم بانک مصاحبه اي صورت داديم.

جناب آقاي دکتر بهمني، با تشکر از زماني که در اختيار گذاشتيد، روز يکشنبه 4/4/91 سامانه پيام رساني مالي الکترونيکي توسط حضرتعالي افتتاح شد. اين سامانه چه دستاوردهايي را براي نظام بانکي در بر خواهد داشت؟
بسم الله الرحمن الرحيم. با سلام خدمت شما و خوانندگان گرامي، دهه 1380 با توسعه قابل توجه خدمات بانکداري و پرداخت الکترونيک همراه بود. بخش عمده اي از اين فعاليتها در قالب طرح نظام جامع تسويه و پرداخت صورت گرفت که در واقع راهبرد نظام بانکي براي توسعه منسجم اين خدمات محسوب مي شد. با سپري شدن دهه هشتاد، از همکارانم خواستم تا نقشه راهي را براي دهه 90 نظام بانکي ترسيم کنند. با توجه به اين که خدمات بانکداري الکترونيکي گسترش قابل توجهي پيدا کرده است، نياز به نظارت دقيق و ايجاد زيرساخت هاي جديدتر براي توسعه بيشتر خدمات  بايد مد نظر قرار مي گرفت. در دو سال گذشته فعاليتهاي گسترده اي در اين دو محور صورت گرفت. مثلاً طرح «شاپرک» براي تجميع و نظارت بر پايانه هاي فروش، طرح «سناب» براي نظارت داده محور، طرح «نماد» براي ايجاد هويت ديجيتالي و از جمله همين «سپام» که براي تمام الکترونيکي شدن مراودات بانکي و ايجاد زيرساخت يکپارچه خدمت رساني در اين هفته راه اندازي شد. «سپام» يک طرح زيرساختي مهم است که دو هدف مهم يکپارچه سازي مراودات بانکي از طريق بستر الکترونيکي امن و ايجاد مسير خدمت رساني مشترک بانکي را دنبال مي کند.

از نقش زيرساختي «سپام» صحبت فرموديد، اصولاً اين زيرساخت به چه معناست؟
سامانه هاي پيام رساني مالي در نظامهاي پولي و بانکي يکي از مهمترين زيرساخت هاي بخش مالي به شمار مي روند. اين سامانه ها برقراري ارتباط بين متعاملان بازار پول، يعني بانکها، مستندسازي ارتباطات و مراودات و ايجاد بستر حفاظتي و امنيتي براي حفظ محرمانگي، عدم انکار و مسووليت پذيري طرفين مراوده را بر عهده دارد. بايد ذکر کنم که ايجاد سامانه پيام رساني مالي مي تواند با ابزارهاي مختلفي نظير اسناد کاغذي، فکس رمزدار، تلکس و نظاير آن به صورت سنتي نيز انجام شود، اما با تحولات حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات، حدود دو دهه است که با راه اندازي سوئيفت در سطح بين المللي، سامانه هاي پيام رساني مالي با استفاده از امکانات فناوري به صورت الکترونيکي رواج يافته و اينک برقراري ارتباطات بانکي از طريق اين فناوري تقريبا يگانه راه مطلوب ارزيابي مي شود.

يعني «سپام» از سوئيفت استفاده مي کند؟
به نکته ظريف و مهمي اشاره کرديد. خيلي ها «سپام» را همان سوئيفت يا اتصال به سوئيفت مي دانند. بايد توجه داشت که سوئيفت در دو مفهوم جداگانه به کار مي رود؛ يکي آن که مجموعه اي از استانداردها و پروتکل‌ها که "زبان" مشترک مالي را بين موسسات پولي و بانکي و مالي، صرفنظر از هويت ملي و زبان واقعي آنها تشکيل مي دهد و مفاهيم يکساني را تعريف مي کند. به اين بخش در اصطلاح افراد فني «استانداردهاي سوئيفت» گفته مي شود. يکي ديگر زيرساخت شبکه و پردازشي براي تبادل واقعي پيامها منطبق بر "زبان" مشترک است که به عبارت ساده تر همان سخت افزارها و کامپيوترها و شبکه هايي است که بانکها از طريق آنها مي توانند پيام هايشان را مبادله کنند. موسسه سوئيفت شرکتي است تعاوني واقع در بلژيک که تقريبا تمامي موسسات مالي جهان در آن عضويت دارند. اين موسسه مولفه دوم سوئيفت را ايجاد و پشتيباني مي‌کند، يعني زيرساختي براي شبکه و پردازش پيامهاي ارسالي و دريافتي را براي بانکهاي جهان – چه در سطح ملي و چه در سطح بين المللي – فراهم مي سازد.

امکان دارد در مورد تفاوت اين دو مولفه توضيح بيشتري به خوانندگان بدهيد؟
اين دو مفهوم يعني ما از يک طرف يک زبان و گرامر داريم و از طرف ديگر يک سيستم پيام رساني، مثل نامه که محتواي اين زبان را مخابره مي کند. بين زبان و سيستم مخابراتي تفاوت هست. من و شما فارسي صحبت مي کنيم، ولي ممکن است پيامي را که من ميخواهم براي شما بفرستم با نامه و فکس و تلکس يا اي ميل بفرستم. زبان ما مشترک است، اما وسيله اي که اين پيامها را مي فرستد مي تواند متفاوت باشد، بدون اين که در محتواي آن تغييري به وجود آيد. حالا من مي توانم به يک بستري اعتماد کنم يا نه و يا از يک بستري که بيشتر مناسب کارم باشد استفاده کنم که طبعاً ربطي به زبان فارسي ندارد. استانداردهاي سوئيفت «زبان مالي» است. گرامر و لغات و تعاريف مشخصي دارد. مثلاً اگر شما مي خواهيد حواله اي به بانکي بفرستيد، مي گوييد بايد به اين صورت حواله خودتان را تنظيم کنيد که مبلغ و ذينفع و تاريخ و ارز و بقيه مشخصات حواله را به چه صورت بنويسيد. يا اگر قرار است اعتبارات اسنادي گشايش شود، اين گرامر زبان سوئيفتي به شما مي گويد که جزئيات مربوط به گشايش اعتبار را با چه قالبي بنويسد. خوبي بزرگ اين زبان مشترک اين است که همه موسسات مالي دنيا آن را مي فهمند و بستگي به زبان و مقتضيات بومي ندارد. شرايط هم مشترک است و به اصطلاح عاميانه جاي «دبه» ندارد. اين تحول بزرگي بود که بيست سال پيش در حوزه نظام بانکي در سطح بين الملل اتفاق افتاد. مبداء اين تحول همان موسسه سوئيفت بود که مخترع اين زبان مالي هم هست؛ البته اين زبان در سالهاي اخير به بخشي از استانداردهاي ISO اضافه شده و ديگر انحصاري به موسسه سوئيفت ندارد. ولي از آنجا که همه موسسات مالي مطرح دنيا عضو و سهامدار سوئيفت هستند، ترجيحشان آن است که از زيرساخت و مسيرها و امکانات اين موسسه براي مخابره پيامهاي سوئيفتي خودشان استفاده کنند.

يعني موسسه سوئيفت همه امکانات لازم را براي مخابره زبان سوئيفتي فراهم مي کند؟
بله و به همين دليل در سطح موسسات مالي بسيار محبوب است.

با توجه به اين محبوبيت چرا از امکانات اين موسسه استفاده نکرديم و «سپام» را راه اندازي کرديم؟
تا پيش از رويدادهاي سالهاي اخير، تمامي بانکهاي کشور عضو سوئيفت بوده و از امکانات آن براي برخي مبادلات مالي داخلي و خارجي خود استفاده مي کردند. اما با توجه به دو مخاطره اساسي و ملاحظات هزينه اي که براي پيامهاي خودمان بايد به صورت ارزي به موسسه سوئيفت پرداخت مي کرديم، «سپام» به عنوان يک سامانه پيام‌رساني داخلي مبتني بر زبان سوئيفت در دستور کار قرار گرفت.

چه مخاطراتي؟
اولاً نگراني در خصوص رصد تعاملات بانکهاي ايراني توسط نهادهاي خارجي و اين که اصولا دليلي نداشت که تعاملات مالي بانکهاي داخلي را به خارج بفرستيم و ثانياً با وضع تحريم ها، بيشتر بانکهاي ايراني از خدمات سوئيفت کنار گذاشته شدند.

آيا سپام اين دغدغه ها را مرتفع مي کند؟
به طور کامل. سامانه پيام رساني مالي الکترونيکي يا "سپام"، زيرساخت پيام رساني مالي در حوزه نظام بانکي کشور است که گرچه از "زبان" سوئيفت استفاده مي کند، اما هيچگونه وابستگي به موسسه سوئيفت ندارد. اين بدان معناست که با استفاده از اين سامانه مي توان هر مراوده بانکي را به صورت تمام الکترونيکي در بستري امن و استاندارد صورت داد و از زبان استاندارد نيز بهره جست. با استفاده از "سپام" نه تنها براي اولين بار در کشور، يک زيرساخت پيام رساني واحد مالي ملي ايجاد مي شود، بلکه امکان اتصال به بانکهاي خارجي دوست و نيز واحدهاي بانکهاي تحريم شده ايراني در خارج از کشور را مي توان به گونه اي برقرار کرد که بدون کاربري امکانات موسسه سوئيفت و نگراني هاي مربوط به آن، اما با زباني مشترک و آشنا، تعاملات مالي با آخرين فناوريهاي موجود صورت گيرد و در عين حال از ارسال پيامهاي مالي داخلي به خارج از کشور نيز پرهيز نمود.
 بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران با عنايت به جميع جهات، از چند سال پيش ايجاد زيرساخت پيام رساني مالي ملي را به منظور کاهش وابستگي بانکها به سوئيفت، پردازش داخلي پيامهاي مالي بدون ارسال آن به سوئيفت و نيز ايجاد يک بستر واحد و زيرساختي براي انواع پيام رساني مالي را به عنوان بخشي از نظام جامع پرداخت و تسويه در دستور کار داشت. با تحولات سياسي رخ داده در سال گذشته، استفاده از اين طرح به عنوان "جايگزين سوئيفت" براي همه بانکها و در عين حال "درگاه اتصال به سوئيفت" براي بانکهاي غير تحريمي در دستور کار قرار گرفته و نهايتاً سامانه در فروردين ماه سال‌جاري به صورت آزمايشي راه اندازي شد. متعاقباً آموزش کارکنان بانکها در دستور کار قرار گرفته و همکاران 28 بانک براي کاربري اين سامانه آموزشهاي دقيقي ديدند.

در پايان آيا مي شود خلاصه از آنچه که «سپام» هست و خواهد بود ترسيم بفرماييد؟
"سپام" يک زيرساخت مهم و اساسي است. با راه اندازي کامل اين سامانه، تمامي سيستم‌هاي بانکي را مي‌توان توسط آن به يکديگر متصل کرد و ارتباطات و مکاتبات و مراودات ميان بانکها و بانک مرکزي و بانکها را به صورت کاملاً الکترونيکي و امن ميسر نمود. راه اندازي "سپام" نقطه عطف مهمي در نظام بانکداري الکترونيکي کشور محسوب مي شود و مي توان انتظار داشت همان تحولي که با ايجاد مرکز "شتاب" در دهه 1380نظام بانکي کشور رخ داد، اين بار با کاربري "سپام" در دهه 1390 حاصل شود.

از حوصله شما در پاسخ به پرسش ها ممنونم.
 



تعداد بازديدها:   8,635