براساس ماده ۵ قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ﺍﻳﺮﺍﻥ، هیات عالی یکی از پنج رکن بانک مرکزی است که اعضای این هیات براساس بند الف ماده 7 این قانون عبارتند از:
۱ـ رئیس کل (رئیس هیأت عالی)
۲ـ وزیر امور اقتصادی و دارایی
۳ـ رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور
۴ـ دو نفر اقتصاددان متخصص در زمینه سیاستگذاری پولی و ارزی
۵ ـ دو نفر متخصص در حوزه بانکداری (یک نفر در زمینه حقوق بانکی و یک نفر در زمینه امور مالی)
۶ ـ معاون سیاستگذاری پولی
۷ـ معاون تنظیم گری و نظارت
۸ ـ دادستان کل کشور
دو نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی مقرر در تبصره بند «الف» ماده (۶) این قانون به عنوان ناظر (بدون حق رأی) در جلسات هیأت عالی شرکت می کنند. این افراد، مشمول قواعد مدیریت تعارض منافع هستند.
همچنین براساس ماده ۸ قانون، وظایف هیأت عالی با رعایت قوانین مربوط به شرح زیر است:
۱ـ تعیین سیاست های پولی، ارزی و اعتباری بانک مرکزی و تصویب ابزارهای مورد نیاز اجرای سیاست پولی در چهارچوب اسناد بالادستی ذی ربط
۲ـ تصویب برنامه های اجرائی که توسط رئیس کل برای تحقق اهداف بانک مرکزی پیشنهاد می شود.
۳ـ نظارت بر عملکرد هیأت عامل بانک مرکزی
۴ـ اتخاذ تصمیم در خصوص تعیین هیأت سرپرستی موقت بازسازی و گزیر مؤسسات اعتباری متخلف یا در معرض خطر
۵ ـ اجازه تأسیس و تعطیلی شعب، نمایندگی ها، مؤسسات و شرکتهای تابعه بانک مرکزی در چهارچوب قوانین و مقررات مرتبط
۶ ـ اتخاذ تدابیر لازم برای مدیریت نقدینگی و هدایت تسهیلات و اعتبارات بانکی در جهت تحقق هدف مذکور در جزء (۳) بند «ب» ماده (۳) این قانون
۷ـ اظهارنظر درباره بودجه سالانه بانک مرکزی
۸ ـ اتخاذ تصمیم در خصوص انتشار یا از گردش خارج نمودن انواع اسکناس و مسکوک و سایر انواع پول ملی
۹ـ اتخاذ تصمیم در مورد تعیین سقف نرخ سود سپرده های سرمایه گذاری و تسهیلات مبتنی بر عقود با بازدهی معین
۱۰ـ اتخاذ تصمیم در مورد نرخ کارمزد تسهیلات قرض الحسنه معادل هزینه پرداخت تسهیلات
۱۱ـ اتخاذ تصمیم در مورد نرخ کارمزد انواع خدمات بانکی متناسب با هزینه تمام شده خدمات
۱۲ـ اتخاذ تصمیم در خصوص اعطای اعتبار به صندوق ضمانت سپرده ها
۱۳ـ تصویب استانداردهای حسابداری، حسابرسی و گزارشگری مالی بانک مرکزی و «اشخاص تحت نظارت» برای پیشنهاد به مرجع قانونی تدوین استانداردهای یادشده
۱۴ـ بررسی و تصویب گزارش های رئیس کل، قبل از ارائه به مجلس شورای اسلامی و مجمع عمومی بانک مرکزی
۱۵ ـ بررسی و تصویب گزارش های دوره ای بانک مرکزی قبل از انتشار
۱۶ـ تعیین حدود مجاز نگهداری و نقل و انتقال اسکناس، مسکوک و ابزارهای پرداخت مشابه، از جمله چکهای تضمین¬شده، توسط اشخاص حقیقی و حقوقی و واریز یا برداشت نقدی از طریق مؤسسات اعتباری
۱۷ـ نظارت بر حُسن اجرای سیاستهای پولی، ارزی و اعتباری در تحقق و انطباق با مسؤولیت، اهداف و وظایف بانک مرکزی
براساس ماده ۹، جلسات هیات عالی به ترتیب زیر برگزار می شود:
الف ـ جلسات هیأت عالی با حضور دو سوم اعضا رسمیت می یابد و تصمیمات آن با رأی موافق اکثریت مطلق آرای اعضای حاضر اتخاذ می گردد.
ب ـ دبیرخانه هیأت عالی در حوزه قائم مقام رئیس کل مستقر می شود. قائم مقام رئیس کل به عنوان دبیر هیأت عالی (بدون حق رأی) در جلسات شرکت می کند.
پ ـ قرارگرفتن موضوعات در دستور هیأت عالی منوط به موافقت رئیس کل است. موضوعات مرتبط با بندهای (۳) و (۱۷) ماده (۸) این قانون از این قاعده مستثنی است. هر یک از اعضای هیأت عالی می تواند موضوعات مرتبط با بندهای یادشده را برای طرح در جلسه به دبیرخانه هیأت عالی اعلام کند.
ت ـ جلسات هیأت عالی حداقل دو بار در ماه تشکیل می شود. جلسات فوق العاده هیأت عالی به درخواست رئیس کل یا حداقل دو عضو دیگر هیأت عالی تشکیل می شود.
ث ـ اعضای هیأت عامل و سایر اشخاص ذی ربط با موضوع جلسه، به تشخیص رئیس کل، می توانند بدون حق رأی در جلسات هیأت عالی شرکت کنند.
همچنین براساس ماده 12، شوراهای تخصصی هیأت عالی عبارتند از:
۱ـ شورای سیاستگذاری پولی و ارزی
۲ـ شورای تنظیم گری و نظارت بانکی
به استناد بند «الف» ماده (11) قانون بانک مرکزی مبتنی بر «انتشار عمومی مذاکرات و مصوبات هیأت عالی» موارد به شرح زیر منتشر می‌شود: