۱۲ خرداد ۱۳۹۴
طرح ملی چکاوک با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری ، ولی اله سیف ، تنی چند از نمایندگان مجلس و مدیران عامل بانک های کشور افتتاح شد.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران؛ افزایش چک‌های برگشتی طی سال‌های اخیر، صدور دسته‌چک‌هاي متنوع، استاندارد نبودن جاگذاري، ابعاد و محتواي چک‌ها در بانک‌هاي مختلف، محدوديت در پايش و نيز کندي پردازش چک‌ها و سوء مدیریت نقدینگی توسط بانکها و اضافه برداشت از منابع بانک مرکزی و در نهايت کاهش اعتماد به چک به‌عنوان ابزار مهم پرداخت از چالش‌های شیوه سنتی پردازش چک در ایران بود.
بر همین اساس بانک مرکزی با توجه به وظیفه قانونی خود مبنی بر تسهیل مبادلات، سامانه تصویربرداری فیزیک چک (چکاوک) را با بهره‌گیری از الگوهای جهانی راه‌اندازی کرد.
با ايجاد زيرساخت پردازش و پذيرش الکترونيکي چک، دريافت آمار و اطلاعات دقيق، کامل و به موقع و همچنين استفاده از ظرفيت‌هاي موجود برای طراحي و پياده‌سازي تمامي ابزارهاي کارا در قالب مقررات حساب‌جاري و نیز در صورت التزام عملي نظام بانکي کشور به اجراي صحيح و دقيق مقررات، شخص صادرکننده چک يقين پيدا خواهد کرد با صدور چک بلامحل يا عدم اقدام برای رفع سوء‌اثر از سوابق چک برگشتي خود، از طيف گسترده‌اي از خدمات بانکي محروم خواهد شد.
بنابراین صادرکننده چک اقدامات لازم در اين خصوص را اجرايی کرده و بدين ترتيب بسياری از مشکلات شیوه سنتی مرتفع خواهد شد.
سامانه چکاوک، فرايند صدور، تبادل و پرداخت چک‌هاي جاري مردم را از ابتدا تا انتها تحت مجموعه‌اي متحد و متشکل مديريت کرده و از پرداخت چک‌هاي با ارقام درشت بين بانکي و بين افراد و بانکها در مورد بانک‌هاي بدهکار ممانعت به‌عمل آورده و در ضمن يکي از ابزارهاي جلوگيري از اضافه برداشت بانکها مي‌باشد.
براساس زمان‌بندي اعلام شده سامانه چکاوک در اوایل خرداد ماه 1394 در کل کشور عملياتي شده است و با پياده‌سازي آن مردم، بانکها و بانک مرکزي از عوايد و ثمرات آن بهره‌مند خواهند شد. ليکن حصول اهداف اساسي و کسب دستاوردهاي حداکثري از پياده‌سازي چکاوک منوط به حذف موانع و عملياتي شدن سامانه صدور يکپارچه الکترونيک دسته چک (صياد) خواهد بود.
بانک مرکزي با پذيرش و پردازش عمليات چک و رصد آن در سامانه چکاوک و به‌کارگيري ويژگي‌هاي امنيتي در چاپ و اعتباربخشي به برگه چک و نیز احراز هويت و اعتبار‌سنجي دارندگان دسته‌چک، بازگشت اعتبار و کارايي لازم به چک را دنبال می کند.
بر اساس این گزارش، از اهداف و آثار راه‌اندازی چکاوک، ايجاد يک سامانه متمرکز برای پردازش چک‌هاي بانکي (چکاوک) با فراهم آوردن مديريت يکپارچه و با در دسترس قرار دادن اطلاعات به موقع و کامل که منجر به نظارت به هنگام و مؤثر از سوي نهاد‌هاي متولي سياست‌گذاري و نظارت شده، مزاياي متعددي از جمله موارد ذيل را نيز در بر خواهد داشت:
• شفاف‌سازي و امکان نظارت متمرکز بر نحوه و حجم تبادل چک‌های اشخاص
• امکان رهگيری لحظه‌ای وضعيت چک‌های اشخاص
• اتصال برخط به اطلاعات و سوابق مشتريان
• تسويه عمليات چک رمزدار در همان روز و جلوگيري از خلق پول بي‌ضابطه
• امکان تغيير مدت زمان عمليات پاياپای و تسويه چک‌ها
• ابلاغ سريع چک‌های برگشتی به سامانه متمرکز چک برگشتي
• حذف عمليات حمل و نقل چک به صورت فيزيکي يا انتقال اطلاعات مربوطه به روش‌هاي نامتعارف و غير استاندارد
• ارتقای امنيت با استفاده از گواهی ديجيتال
• توانايی توليد گزارش‌های متنوع از روند تسويه و برگشتی چک‌های اشخاص به صورت متمرکز و آني
• حذف روش پردازش دستي و کاهش هزينه‌های پردازش چک‌ها (زماني، مالي و انساني)
• استفاده از زيرساخت‌های موجود برای پردازش چک‌هاي اشخاص
• صدور متمرکز و يکپارچه دسته‌چک و استاندارد‌سازی چک‌ها (صياد)
• عدم نياز به دستگاه و ابزار خاص به‌منظور راه‌اندازي سامانه
• کارکرد سامانه در محيط امن و درنظر گرفتن ساز و کار لازم برای مقابله با شرايط بحراني
• ساير اقدامات انجام شده برای جلوگيري از صدور چک‌هاي بلامحل