امروزه بانکداری الکترونیک با محوریت فناوری و صنعت در حوزه پرداخت و با اتکا به توان داخلی و بهره‌گیری هوشمندانه از دانش و تجربه جهانی، جایگاه استراتژیکی در نظام بانکی کشور کسب کرده است. واحدهای فناوری بانک مرکزی و شبکه بانکی کشور با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین به دنبال پوشش طیف کاملی از خدمات تسویه و پرداخت، از زیرساخت تا خدمت‌رسانی به مشتری نهایی و ارتقای جایگاه نظام پرداخت در ایران و رسیدن به تراز کشورهای پیشرو هستند. 

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، در ادامه انتشار عملکرد بانک مرکزی به مناسبت دهه فجر  امروز مهم ترین اقدامات و عملکرد در حوزه فناوری‌های نوین اشاره می‌‌شود:

راه‌اندازی سامانه‌های مبتنی بر فناوری‌های نوین در یک سال گذشته

اقدامات بانک مرکزی در حوزه نظام تسویه و پرداخت الکترونیک کشور

سامانه‌ تسویه ناخالص آنی (ساتنا)، پایاپای الکترونیکی (پایا)، شبکه تبادل اطلاعات بین‌بانکی (شتاب) و شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی (شاپـرک) سه سامانه فعال برای پوشش انواع خدمات بانکداری الكترونیـكی در كشور هستند که از گذشته تا امروز خدمات گسترده‌ای را به مشتریان نظام بانکی کشور ارائه کرده اند. پیش‌بینی می‌شود رشد متوسط تعداد تراکنش‌های ساتنا، پایا و شتاب از سال 1392 تا سال 1396 با فرض حفظ روند شش‌ماهه اول سال 1396 تا پایان سال به ترتیب بالغ بر 112 درصد، 193 درصد و 165 درصد خواهد بود. تعداد تراکنش‌های فوق، در شش‌ماهه اول سال 1396 به ترتیب بالغ بر 5 میلیون، 1.2 میلیارد و 12.6 میلیارد بوده است.

همچنین، بر اساس آخرین اطلاعات، در نیمه اول سال 1396، تعداد و مبلغ تراکنش‌های مبادله شده از طریق سامانه حواله الکترونیکی بین‌بانکی (سحاب) به‌عنوان یکی از سامانه‌های تحت شتاب به ترتیب از رشدی حدود 18 درصد و 16 درصد نسبت به پایان سال قبل برخوردار بوده‌اند. پیش‌بینی می‌شود تعداد و ارزش انتقال کارت به کارت مشتریان از طریق سامانه سحاب طی بازه چهارساله مورد اشاره با فرض حفظ روند شش‌ماهه اول سال 1396 تا پایان سال 1396 به ترتیب از رشد متوسطی معادل 212 درصد و 204 درصد برخوردار باشد. تعداد و مبلغ تراکنش‌های مذکور در نیمه اول سال 1396 بیش از 800 میلیون تراکنش معادل 6 میلیون میلیارد ریال بوده است.

علاوه بر این، طی دوره چهارساله 1396-1392 با فرض حفظ روند شش‌ماهه اول سال 1396 تا پایان سال، تعداد و ارزش تراکنش‌های پردازش شده در شاپرک (شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی) به ترتیب از رشد متوسطی معادل 209 درصد و 156 درصد برخوردار خواهد بود. تعداد و مبلغ تراکنش‌های مذکور در نیمه اول سال 1396 قریب به 8 میلیارد تراکنش به ارزش بیش از 8 میلیون میلیارد ریال بوده است.

توسعه ابزارها و تجهیزات پرداخت الکترونیکی

در جدول (5) تعداد تجهیزات پرداخت الکترونیکی و متوسط رشد سالانه آن برای دوره زمانی 1395-1392 نشان داده شده است. ملاحظه می‌شود که ارقام متوسط رشد سالانه تعداد ابزارهای پرداخت الکترونیکی طی این دوره همواره مثبت بوده است؛ به طوری‌که طی چهار سال گذشته متوسط رشد کارت بانک‌ها 16.9 درصد، خودپردازها 12 درصد، پایانه‌های فروش 18.3 درصد و پایانه‌های شعب 8.1 درصد بوده است. ضمن آن‌که رشد بیشتر تعداد پایانه‌های فروش در مقایسه با خودپردازها در این دوره، نشان‌دهنده جهت‌گیری مناسب شبکه بانکی کشور در گسترش بیشتر پرداخت‌های الکترونیکی در سطح کشور است. 

به‌طورکلی، در ابتدای دوره راه‌اندازی و توسعه سامانه‌ها و تجهیزات مختلف پرداخت الکترونیکی از اوایل دهه 1380، جهش یک‌باره رشد ابعاد مختلف تجهیزات پرداخت الکترونیکی اتفاق می‌افتد که به‌تدریج و با نزدیک شدن به دوره بلوغ توسعه و گسترش زیرساخت‌ها،‌ از شدت رشد مذکور کاسته شده و ثبات نسبی در توسعه مختصات بانکداری الکترونیکی قابل مشاهده است. 

بانک مرکزی طی سال‌های اخیر در حوزه بانکداری الکترونیک نیز اقدامات متعددی انجام داده است؛ به طوری‌که در شش ماهه اول سال 1396 کل کارت‌های صادر شده شبکه بانکی کشور بالغ بر 375.4 میلیون عدد بوده است. در این دوره، تعداد دستگاه‌های خودپرداز به 51.9 هزار دستگاه و تعداد پایانه‌های شعب و فروش نیز به ترتیب به 77.5 هزار و 5.5 میلیون دستگاه رسید.

گسترش مبادلات الکترونیکی

جدول (6) تعداد و ارزش کل مبادلات از طریق ابزارها و تجهیزات پرداخت در شبکه بانکی کشور را برای دوره زمانی 1395-1392 نشان می‌دهد. در دوره مذکور، متناسب با توسعه تجهیزات و فن‌آوری پرداخت‌های الکترونیکی، تعداد و ارزش مبادلات الکترونیکی نیز رشد داشته است؛ به‌ طوری‌که متوسط رشد سالانه تعداد و مبلغ تراکنش‌های پردازش شده در دوره مذکور به ترتیب 28.4 درصد و 29.5 درصد بوده است. 

در این دوره متوسط رشد سالانه تعداد و ارزش مبادلات انجام شده از طریق خودپردازها به ترتیب 7.2 و 35.6 درصد، پایانه‌های فروش 47.3 و 23.1 درصد و پایانه‌های شعب 12.7 و 23.8 درصد بوده است. در این دوره مبادلات انجام شده از طریق تلفن همراه، تلفن ثابت، کیوسک و اینترنت از رشد قابل توجهی برخوردار شده‌اند؛ به گونه‌ای‌که متوسط رشد سالانه تعداد و ارزش مبادلات انجام شده از طریق دستگاه‌های مزبور به ترتیب 98.2 و 96.9 درصد است.

در شش ماهه نخست سال 1396 بالغ بر 2825 میلیون مبادله به ارزش 8724.1 هزار میلیارد ریال از طریق خودپردازها و 7037 میلیون مبادله به ارزش 7520.7 هزار میلیارد ریال  از طریق پایانه‌های فروش انجام شده است. همچنین، در این دوره پایانه‌های شعب 148 میلیون تراکنش به ارزش 3755.8 هزار میلیارد ریال پردازش کرده‌اند.