۳ تير ۱۳۸۷
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ،قرائتهای متعددی از علم وجود دارد و بر همين مبنا، براي رسيدن به مقصود، از راههاي مختلفي ميتوان بهره گرفت. آيتا... حائري شيرازي، امام جمعه شيراز، كه در جلسه رئيس كل بانك مركزي با انديشمندان اقتصادي سخن ميگفت، ضمن بيان اين موضوع افزود: برای هر مسئلهاي، قرائتهاي متنوعي از علم وجود دارد؛ اما ميتوانيم متناسب با ارزشهاي اسلامي قرائت علمي را ارائه كنيم.
وی اظهار كرد: علم، ناموس خلقت است، بنابراين هيچ اقدام غيرعلمي و غيركارشناسانهاي به نتيجه نخواهد رسيد و در بحث ارزش پول نيز بايد، هماهنگ با مباني فقهي و اسلامي، تصميمهاي مبتني بر علم اتخاذ شود. نماينده ولي فقيه در شيراز، تلاش بانكها براي حفظِ قدرتِ پولِ سپردهگذاري شده توسط مردم را صحيح برشمرد و گفت: اگر بانكها متناسب با تورم براي سپردههاي مردم سود در نظر بگيرند كاملاً درست است ؛ بايد براي داشتن پولِ پر قدرتِ ثابت، قرائت منطبق با علم داشته باشيم.
ايشان همچنين حفظِ ارزشِ پول را واجب دانست و بيان كرد: با پول قوي است كه ميتوانيم قدرت اول اقتصادي منطقه بشويم، نه با پول ضعيف و اضافه كرد: اسلام ضرر وامدهنده و وامگيرنده را حرام ميداند؛ پس بانك مركزي و دولت بايد با حسن تفاهم راهكارهاي علميِ حفظِ ارزش پول را ارائه كنند.
ايشان فرمودند: عبدا... بن سنان از امام رضا عليهالسلام سؤال کرد : «ما عله تحريم الربا؟»
حضرت فرمودند :« لتعطيل التكسب و تعطيل الاصطناع المعروف». علت حرام شدن ربا را امام رضا عليهالسلام دو چيز ميدانند:
1-تعطيل شدن كسب و پيشه
2-تعطيل شدن فرض صفر بهره
دراین خصوص حکم قرآن است كه: «فَلَكُم رُؤُس اموالكم لاتَظلمون و لاتُظلمون».
فرض بهره صفر و تسهيلات با بهره صفر ، زماني ميسر است كه تورم به صفر رسيده باشد و يا پول ، به اندازه معين ، پشتوانه كالايي داشته باشد.
اصطناع معروف متوقف بر ثابت ماندن قدرت پول است اگر پول از نوع پول رايج اعتباري باشد , راه حل ، بازگشت به پشتوانه ثابت كالايي است. این پشتوانه در گذشته طلا و نقره بوده است , اما در شرايط فعلي ميتواند سبدي از مجموع چند كالاي اساسي باشد ؛ زيرا مهم قضية «لاتَظلِمون و لاتُظلَمون» است . در شرايط فعلي اگر بخواهيم «لاتَظلِمون و لاتُظلَمون» را مراعات كنيم و عدهاي با ارتزاق از سود سپرده از كسب مستغني شوند ، تعطيل تكسب پيش ميآيد و اگر بخواهيم براي احتراز از تعطيل تكسب بهره را ملغي كنيم آيه « لاتَظلِمون و لاتُظلَمون » مراعات نشده است.
پس ما بايد از اين مرحله گذر كنيم يا به مرحلهاي برسيم كه تورم صفر شده باشد و با فرض صفر بهره ، نه قرض گيرنده و نه قرض دهنده هيچ كدام متضرر نشوند . اگر پول ، اعتباري باشد و براي پول ، پشتوانة غير سيال تعريف كنيم اين به دو صورت است:
1-به صورت پشتوانه ثابت طلا و نقره كه قبل از به وجود آمدن پول اعتباري رايج ، مطرح بوده و يا به دليل شرايط خاصي كه در عالم به وجود آمده سبدي از كالاها به مقدار مشخصي پشتوانه پول شود
تا پول دارای پشتوانه محكمی باشد.
2-برای رسيدن به چنین شرايطي ناچاريم از بهره نه به عنوان ربا بلكه به عنوان عقود اسلامي استفاده کنیم. عقود نبايد عنوان قرض داشته باشند تا سود در آن ، نتيجه مشاركت و به خطر انداختن سرمايه باشد به دليل قاعده «غُرَم». «من كان عليه الغُرم فَلَهُ الغَنَم»
اما تعيين ميزان بهره چه براي تسهيلات و چه براي سپردهها كار ظريفي است ، بايد همانگونه كه در كشتي بادي ، بادبان طبق فرمول ، ميزان باز كردن بادبان و جهت آن را تعيين ميكند بايد با توجه به تمام شرايط در مورد تغيير ميزان بهره رفتار كرد . چون يك مجموعه به هم پیوسته ای هستند پس همه چيز بايد با هم ديده شود. طبيعتاً براي پرداخت جوایز و بهره مشاركت ، بايد پول خلق شود و خلق پول بدون توليد ، تورم است . نبودن بستر براي پولِ رها شده و نرفتن پول به سمت توليد ، هم عدم انضباط نقدينگي و هم تورم است. ما بايد قرائت اصيل و اساسي دين را با قرائتي از دانش كه با آن همخواني دارد انتخاب كنيم.
قرائت اصيل از دين متضرر نشدن در قرض است ، نه وامدهنده متضرر شود و نه وام گيرنده . قرائت از دانش هم داشتن پول با پشتوانه ثابت متشکل از یک يا چند كالاي اساسي است . دراین مسیر و تا حصول به مقصود نهائی ، مراعات فرمول های منبعث از دانش بشري درخصوص پول اعتباري ، محاسبات مربوط به بهره و سود آن و بستر سازی براي حركت پول به سمت توليد ، ضروري است.
در اين نشست آيتاله حايري شيرازي استفاده از احكام برای تعيين معيار ايدهآل به منظور سنجش ارزش پول را الزامي دانست و گفت: بانك مركزي بايد در انديشيدن و يافتن راهكار علمي براي تعيين معیار ايدهآل تلاش كند و نتيجة آن را در اختيار دولت قرار دهد .
نماینده ولی فقیه در شیراز ، با فرض دو معيار براي پول به تشريح و تفكيك آن پرداخت و گفت: احكام «پول اعتباري» و «پول كالايي» با هم تفاوت دارند. اگر پول را يك كالا فرض كنيم در جايگاه «مال» قرار ميگيرد ، لذا تنزل و ترقي آن برعهدة طرفين نخواهد بود و وامگيرنده ضامن قدرت خريد پول كالايي نيست. اگر پول را «اعتبار» فرض كنيم (مبناي فعلي) بايد قدرت خريد سپردهگذاران را حفظ كرد تا در امانت طرفين خيانت نشود.
ايشان «اعتبار» را تقویت کننده جایگاه مالی پول اعتباري عنوان كرد و افزود: وقتي «اعتبار» پول كم شود ، از مال بودن آن هم كاسته ميشود پس بايد اين كاهشِ ارزش متناسب با تورم ، جبران گردد. در غير اين صورت نبايد از پول در جايگاه «اعتبار» استفاده كرد چرا كه مالافزايي از راه تورم جزء نادرست ترین داراييها محسوب ميشود.
پس از بيانات ايشان، كارشناسان و صاحبنظران حاضر، نظرات، پيشنهادها و سؤالات خود را مطرح و تبادل نظر نمودند.
در اين نشست، رئيس كل بانك مركزي، ضمن تشكر از حاضران براي حضور در اين جلسه با تاكيد بر لزوم همفكري ميان بانك مركزي و صاحبنظران اقتصادي، تشكيل يك كارگروه براي موضوع «ارزش پول»، ماهيت آن و تعيين معيار سنجش ارزش پول و نحوة انطباق ارزش پول با نيازهاي جامعه و اصول و مباني فقه و اسلام را ضروري دانست.
در اين جلسه خانمها دكتر خلعتبري و دكتر طباطبايي يزدي و آقايان دكتر اسلامي بيدگلي، دكتر هُشي، دكتر پيغامي، دكتر لاجوردي، دكتر بيدآباد، دكتر خورسنديان، دكتر صديقي، دكتر فلاح، دكتر فرزينوش، دكتر طيبنيا، دكتر نيلي، دكتر علي رشيدي، دكتر لطيف، دكتر اسدي، دكتر مردوخي، دكتر بهكيش، دكتر صدري، دكتر ندري، دكتر ختايي، دكتر آقازاده، دكتر شيركوند، دكتر عبده تبريزي، دكتر صادقي تهراني، دكتر حجاريان، دكتر شمس اردكاني، دكتر مهدوي، دكتر پوريان و گروهي از مديران، كارشناسان، مشاوران و اعضاي هيات عامل بانك مركزي حضور داشتند.
لازم به ذكر است بحث اين نشست سه ساعته به دليل استقبال حاضران، در جلسههاي ديگري ادامه مييابد.