آمارهای مالی دولت شامل محاسبات مقدماتی درآمدها و هزینههای دولت، داد و ستد داراییها و بدهیها، مخارج دولت برحسب وظایف و صورت وضعیت منابع و مصارف دولت بر اساس دستورالعمل آمارهای مالی دولت (GFSM 2001) میباشد. دستورالعمل آمارهای مالی دولت از سوی صندوق بینالمللی پول منتشر شده و به تعریف و طبقهبندی آمارهای مالی دولت ميپردازد. آمارهای مالی دولت شامل آمارهای مالی بودجه عمومی دولت مرکزی، دولت ایالتی و دولت محلی ميباشد. طبق طبقهبندی GFSM، دولت عمومی شامل زیربخش دولت مرکزی، زیربخش دولت ایالتی و زیربخش دولت محلی ميباشد. دولت عمومی شرکت ها و یا شبهشرکت های عمومی را دربر نميگیرد.
بر اساس تعاریف GFSM برخی از مفاهیم بکار رفته در آمارهای مالی دولت عبارتند از:
دولت مرکزی: زیربخش دولت مرکزی در اغلب کشورها زیربخش بزرگ و پیچیدهای است و بطور کلی شامل مجموعهای از وزارتخانهها و سازمانها میشود که یک واحد نهادی مستقل را تشکیل میدهند. در بسیاری از کشورها، سایر واحدها تحت حاکمیت دولت مرکزی با یک هویت قانونی مستقل و اختیار کافی برای تشکیل واحدهای اضافی دولتی به فعالیت مشغول هستند. در ایران دولت مرکزی مشتمل بر وزارتخانهها و مؤسسات وابسته و همچنین صندوقهای تامین اجتماعی و سازمانهای مشابه میباشند.
دولت ایالتی (استانی): ایالت یا استان بزرگترین حوزه جغرافیایی در داخل یک کشور است که بنا به اهداف اداری یا سیاسی تقسیم شده است. در صورت وجود دولت ایالتی، وزارتخانهها و سازمانهای آن همانند هسته دولت مرکزی، واحد نهادی مستقلی را تشکیل ميدهند. زیر بخش دولت ایالتی در ایران مصداق نداشته و لذا در آمارهای مالی دولت ثبت نمیشود.
دولت محلی: به کوچکترین حوزههای جغرافیایی محدود میشود که از منظر اداری و سیاسی قابل تشخیص است. در ایران شهرداریها مصداقی از دولت محلی میباشند.
بودجه عمومی دولت مرکزی: دریافتها و پرداختهای زیربخش دولت مرکزی که از طریق بودجه عمومی کل کشور صورت میگیرد.
آمارهای مالی دولت شامل جداول زیر میباشد:
درآمد: درآمدها در دستورالعمل آمارهای مالی دولت از چهار زیربخش اصلی مالیاتها، حق بیمههای اجتماعی، کمکهای بلاعوض و سایر درآمدها تشکیل شده است.
هزینه: هزینهها در دستورالعمل آمارهای مالی دولت از هشت زیر گروه اصلی جبرانخدمات کارکنان، استفاده از کالاها و خدمات، مصرف سرمایه ثابت، بهره، یارانه، کمکهای بلاعوض، مزایای اجتماعی و سایر هزینهها تشکیل شده است.
داد و ستد داراییها و بدهیها: در جدول داد و ستد داراییها و بدهیها خالص تملک دارایی های غیرمالی و مالی و نیز بدهیها مورد بررسی قرار میگیرد.
مخارج دولت بر حسب وظایف: هزینههای دولت برحسب وظایف در ده گروه خدمات امور عمومی، دفاع، نظم و امنیت عمومی، امور اقتصادی، حفاظت از محیطزیست، مسکن و تسهیلات شهری، بهداشت و درمان، تفریح و فرهنگ و مذهب، آموزش و حمایت اجتماعی طبقهبندی میشود.
آمارهای مالی دولت در ایران از سال 1382 بنا بر درخواست صندوق بینالمللی پول و توسط اداره حسابهای اقتصادی بانک مرکزی به صورت سالیانه تهیه میشود. در دستورالعمل GFSM روش حسابداری پیشنهادی روش تعهدی میباشد و لیکن بواسطه عدم وجود اطلاعات لازم، این آمارها به صورت نقدی تهیه میشود.
ذکر این نکته ضروری است که آمارهای مالی دولت براساس متدولوژی و طبقهبندیهای خاص دستورالعمل GFSM 2001 تهیه شده است. بنابراين باوجودي که منابع آمارهای پایه مورد استفاده در جداول مذکور بودجه عمومي و ارقام خزانه است، به دليل طبقهبندیهای متفاوت، ممکن است برقراری تناظر بين ارقام جداول حاضر و منابع آماری مذکور به سادگي ميسر نباشد.