جدول داده - ستانده

اگر چه در ادبيات اقتصادي تحليل داده ـ ستانده همواره با نام واسيلي لئونتيف، اقتصاددان روسي تبار آمريکايي، همراه بوده است، با اين وجود ريشه‌هاي آن را بايد در چند دهه پيش از آن، يعني در نظريه تعادل عمومي والراس جستجو کرد. بي‌شک نظريه تعادل عمومي نظريه‌اي قوي و بنيادين در دانش اقتصاد محسوب مي‌شود، اما تا آن زمان ارتباط روشني بين اين نظريه و مباحث کاربردي و تجربي وجود نداشت. در واقع هنر اصلي لئونتيف را مي‌توان تلفيق نظام‌مند نظريه تعادل عمومي با ميراث فرانسوا کنه و سنت معطوف به تجربه کينزي دانست. جدول داده ـ ستانده، که تحليل داده ـ ستانده براساس آن پي‌ريزي شده است، براي اولين بار توسط لئونتيف براي اقتصاد آمريکا ارائه گرديد. از آنجا که در اين جدول، روابط بين بخشي در اقتصاد به تفصيلي‌ترين صورت ممکن نشان داده شده بود، براي نخستين بار مطالعه ويژگي ساختاري اجزاء تشکيل‌دهنده يک نظام اقتصادي ممکن گرديد. در واقع ويژگي‌هايي نظير ارائه تصوير چند وجهي از اقتصاد و کاربردهاي متنوع آن در تجزيه و تحليل و برنامه‌ريزي اقتصادي را بايد از جمله دلايل اقبال گسترده نسبت به اين تکنيک محسوب نمود، به نحوي که اندک زماني پس از معرفي آن، بسياري از کشورها تهيه و تدوين اين جداول را در دستور کار قرار دادند. نظام حسابهاي ملي، که عهده‌دار تدوين و ارائه استانداردها و قواعد حسابداري کلان اقتصادي است را نيز بايد از وام‌داران تحليل داده ـ ستانده محسوب نمود. ويژگي سطح تفصيل اطلاعات و قابليت استخراج ترازهاي اساسي اقتصاد در سطح ملي و در سطوح بخشي و در نتيجه اثرات غيرقابل انکار آن بر ميزان دقت محاسبات ملي، موجب گرديده است که اين جداول به عنوان جزء جدايي‌ناپذير نظام حسابهاي ملي مطرح گردد، به نحوي که در نظام حسابهاي ملي، در چارچوب مرکزي گنجانيده شده است. وجود برخي نو‌آوري‌ها در شکل و اندازه جداول داده ـ ستانده، و نيز بسط آن به جداول عمومي‌تر، مانند ماتريس حسابداري اجتماعي، استفاده از تکنيک داده ـ ستانده را به ميزان قابل توجهي در عرصه تحليل و سياستگذاري اقتصادي بسط و گسترش داده است. در واقع ماتريس حسابداري اجتماعي، که بايد آن را اساس بسياري از مدل‌هاي تعادل عمومي قابل محاسبه دانست، بر پايه تکنيک داده ـ ستانده بنا شده است. به عبارت ديگر، علاوه ‌بـر آن که بخش مهمـي از ماتريس حسـابداري اجتمـاعي را جداول عرضه - مصرف يا داده ـ ستانـده اقتصـادي تشکيـل مي‌دهـد، چهارچوب محـاسباتـي و تکنيکي ايـن ماتريس نيز الهام گرفته از تکنيک داده ـ ستانده مي‌باشد، با اين تفاوت که ماتريس حسابداري اجتماعي، تعادل عمومي را در سطوح بسيار وسيع تری از اقتصاد، شامل مبادلات مالي و روابط بين نهادي در قالبي کمي منعکس مي‌سازد.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌منظور تأمین نیازهای آماری جامعه در سطوح کارشناسی و برنامه‌ریزی‌های کلان اقتصادی از بدو تأسیس تاکنون اقدام به تهیه و ارائه جداول داده ـ ستانده آماری سال‌های 1348، 1353، 1367، 1378، 1383 و 1395 نموده است. همچنین جداول داده ـ ستانده نیمه آماری (به‌هنگام شده) سال‌های 1372 و 1389 نیز توسط این بانک ارائه شده ‌است.
 هم‌زمان با تهیه مجموعه سری زمانی حسابهای ملی بر مبنای سال پایه (100=1395)؛ تهیه جداول داده - ستانده اقتصادی سال 1395 نیز از اواخر سال 1396 جهت هماهنگی و کنترل سطح تفصیل آمار حسابهای ملی در دستور کار قرار گرفت. لازم به ذکر است، در روند تهیه جداول فوق از آخرین نسخه نظام حساب‌های ملی 2008 و سایر منابع معتبر و مرجع همچون راهنماي جداول عرضه و مصرف و داده ـ ستانده سال 2018 سازمان ملل متحد استفاده شده است. اگرچه در جداول داده ـ ستانده اقتصادی، گستردگی سطح فعالیت‌ها و محصولات اقتصادی اطلاعات جامع و مفصلی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد اما باید توجه داشت که کیفیت و کمیت داده‌های حاصل از نظام آماری کشور نقش مؤثری در تعیین ابعاد جداول داده ـ ستانده ایفا می‌نمایند. لذا با توجه به امکانات و بضاعت آماری کشور که در زمینه دریافت و به‌کارگیری آمارهای پایه وجود داشته است، جداول تفصیلی داده ـ ستانده سال 1395 بر حسب 89 فعالیت و 130 محصول مورد بررسی و محاسبه قرار گرفته است.
تجربه توليد جداول داده ـ ستانده آماري در ايران و کشورهاي ديگر نشان مي‌دهد که فرايند تهيه اين جداول پرهزينه و زمان‌بر است. بدیهی است علي‌رغم به کار بستن تلاش مضاعف به منظور ارائه زود هنگام مجموعه حاضر، به علت محدوديت‌هاي موجود در دستیابی به انواع منابع، همچون منابع انساني و مالي، کوتاه‌تر نمودن زمان تهيه و ارائه آن بيش از اين مقدور نبوده است.
گزارش «جدول داده ـ ستانده اقتصاد ايران» که حاوي جداول عرضه و مصرف، جدول داده ـ ستانده سال 1395 اقتصاد ايران و جداول پشتيبان آن مي‌باشد، از چند بخش به شرح ذيل تشکيل شده است:
1- مقدمه
2- مفاهیم و طبقه‌بندی‌ها در نظام حساب‌های ملی
3- ساختار جداول عرضه و مصرف
4- تبدیل جداول عرضه و مصرف به جداول داده ـ ستانده
5- تفاوت نظام حساب‌های ملی 2008 و 1993  
6- روش‌های محاسبه و تدوین جداول عرضه و مصرف سال 1395
7- منابع و مآخذ
8- فهرست جداول
· جدول مصرف اقتصاد ایران به قيمت‌ خريداران (130 محصول در 89 فعاليت اقتصادي)
· جدول مصرف اقتصاد ایران به قيمت پايه (130 محصول در 89 فعاليت اقتصادي)
· جدول عرضه اقتصاد ایران به قيمت پايه (130 محصول در 89 فعالیت اقتصادی)
· جدول حاشیه بازرگانی اقتصاد ایران (87 محصول در 89 فعالیت اقتصادی)
· جدول حاشیه حمل و نقل اقتصاد ایران (87 محصول در 89 فعالیت اقتصادی)
· جدول خالص مالیات اقتصاد ایران (130 محصول در 89 فعالیت اقتصادی)
· جدول واردات واسطه‌ای اقتصاد ایران (130 محصول در 89 فعالیت اقتصادی)
· جدول متقارن داده ـ ستانده اقتصاد ایران (فعالیت در فعالیت) به قيمت‌ پايه (89 فعاليت اقتصادي)

· ماتریس ضرایب داده مستقیم اقتصاد ایران (89 فعاليت اقتصادي)
· معکوس ماتریس لئونتیف اقتصاد ایران (89 فعاليت اقتصادي)
· ماتریس ضرایب ستانده مستقیم اقتصاد ایران (89 فعاليت اقتصادي)
· معکوس ماتریس گُش اقتصاد ایران (89 فعاليت اقتصادي)
· جدول ضرایب پیوند‌های پسین و پیشین اقتصاد ایران (89 فعالیت اقتصادی)



تعداد بازديدها:   99,471